Od dawna w Polskiej fitoterapii i ziołolecznictwie wykorzystywany jest morszczyn. Zawiera on znaczne ilości związków jodu oraz polisacharydy. Stosowany jest w terapii wielu chorób: gruźlicy również gruźlicy kości, chorób wenerycznych, chorób skóry, chorób uczuleniowych, otyłości, nadciśnienia, chorób związanych z nadmierną krzepliwością krwi.
Co go wyróżnia ?
Surowcem leczniczym jest plecha morszczynu wysuszona w temperaturze 60 °C. Morszczyn wchodzi w skład kelp, czyli mieszaniny plech makroskopowych brunatnic. Należą do nich m.in.: listownica japońska (Laminaria japonica), listownica palczasta (Laminaria digitata), wielkomorszcz gruszkonośny (Macrocystis pyrifera). Morszczyn zawiera związki jodu w ilości 0,04-3,5% jest to zależnie od miejsca pochodzenia (najwyższa zawartość jodu w surowcu z Atlantyku). Morszczyn zawiera także kwas alginowy – do 19%, fukoidyna – do 7%, laminaryna ok. 2%, mannitol – do 10%. Morszczyn zawiera także brom i arsen, sporo wapnia. Wapń występuje w postaci soli wapniowej kwasu alginowego, węglanu, fosforanu i chlorku. Aktywne są również zawarte w nim związki barwnikowe takie jak chlorofil, wiolaksantyna, fukoksantyna i zeaksantyna. Chromatofory morszczynu zawierają chlorofil a i c oraz beta-karoten. Morszyn zawiera także łatwo-przyswajalne białko, witaminy z grupy B i C oraz sole mineralne.
Jodu niedostatek
Jak wspomniano morszczyn to bogactwo jodu. Zatem słów kilka na temat jodu. Niedobór jodu jest światowym problemem zdrowia publicznego ze względu na zasięg i skutki: dotyczy ok. 2 bilionów ludzi. Jest przyczyną wola i niedoczynności tarczycy u dzieci zwiększa śmiertelność okołoporodową oraz powoduje zaburzenia rozwoju umysłowego i somatycznego. Wiele badań wskazuje również, że dzieci z niedoborem jodu mają gorsze wyniki w nauce, ich rozwój intelektualny jest na niższym poziomie, niż u dzieci z prawidłowym poziomem jodu.
Jakby tego było mało
Skutki niedoboru jodu mogą potęgować obecne w niektórych roślinach i zanieczyszczeniach przemysłowych goitrogeny. Na przykład, właściwości kompetycyjnego hamowania wychwytu jodu ma goitryna zawarta w kapuście, brokułach i kalafiorach, tiocyjanki powstające w toku metabolizmu cyjanków obecnych w siemieniu lnianym, manioku i batatach oraz nadchloran potasu – produkt przemysłowy, będący komponentą paliwa rakietowego, fajerwerków i folii bąbelkowej. Efekt wolotwórczy i sprzyjający rozwojowi niedoczynności tarczycy mogą mieć również niedobory pokarmowe: deficyt żelaza, selenu oraz witaminy A. (Postępy Nauk Medycznych t. XXVIII, nr 12, 2015 Małgorzata Gietka-Czernel). Nie oznacza to jednak, że należy rezygnować z jedzenia warzyw jednak warto wiedzieć, co może wpływać na zmniejszenie poziomu jodu.
Dlaczego w soli jod?
Ze względu na niedobory jodu wśród populacji wiele krajów w tym i Polska wzbogaca sól w jod. Wzbogacanie soli kuchennej w jodek potasu prowadzą takie kraje, jak: USA, Kanada i wiele państw Europy Zachodniej. Efektywny program profilaktyki jodowej został wprowadzony w Finlandii i polega zarówno na jodowaniu soli kuchennej (25 mg jodku potasu/kg soli), jak i paszy dla zwierząt hodowlanych.
Przy założeniu, że dzienne spożycie soli wynosi ok. 10 g, a w trakcie procesu technologicznego i obróbki termicznej dochodzi do utraty ok. 40% jodu, należy dodawać 20-40 mg jodu na kg soli, aby zapewnić dzienne spożycie jodu na poziomie 150 µg.
Ostrożności nigdy za wiele
Nadmiar soli w organizmie jest dla nas niekorzystny ze względu na wysoką zawartość sodu, która prowadzi do obniżenia potasu. Dlatego nie jest ona polecana osobom z chorobami sercowo-naczyniowymi, nerek czy chorobami stawów. Sól jest nam oczywiście niezbędna, ale nie w nadmiarze i z niższą zawartością sodu.
Nasz kontynent
Europa, której terytorium w dużym stopniu pokrywał lodowiec, należy do kontynentów umiarkowanego i lekkiego niedoboru jodu, ale jednocześnie największy odsetek jej mieszkańców spośród wszystkich kontynentów jest nim dotkniętych: 52% ogólnej populacji i 52,4% dzieci w wieku szkolnym. Dla porównania szacuje się, że w Afryce niedobór jodu dotyczy 41,5% ogólnej populacji, w południowej Azji – 30%, w Ameryce Północnej i Południowej – 11%. Według oceny Światowej Organizacji Zdrowia (World Health Organization – WHO) z 2007 r. (Postępy Nauk Medycznych t. XXVIII, nr 12, 2015 Małgorzata Gietka-Czernel)
Jak to u nas jest?
Polska jest tym krajem europejskim, który historycznie należał do obszarów łagodnego i umiarkowanego niedoboru jodu, a na terenie endemii karpackiej przed II wojną światową występowały przypadki kretynizmu. Profilaktykę jodową wprowadzono po raz pierwszy w 1935 r. Była przerywana dwukrotnie: w okresie II wojny światowej i po 1981 r. (Postępy Nauk Medycznych t. XXVIII, nr 12, 2015, Małgorzata Gietka-Czernel)
Dla zdrowia tarczycy i układu pokarmowego
Morszczyn pobudza czynności tarczycy, zwiększa przemianę materii, reguluje wypróżnienia, działa regenerująco i wzmacniająco. Morszczyn polecany jest również w chorobie wrzodowej, miażdżycy i stanach zapalnych układu oddechowego. Morszczyn rozszerza naczynia krwionośne, obniża ciśnienie. Ma działanie żółciopędne, moczopędne.
Na odchudzanie
Morszczyn powinien być wykorzystywany do walki z otyłością, bo niedobór jodu może przyczyniać się do tycia (wiele badań wskazuje zależność między niskim poziomem jodu a otyłością). Dlatego morszczyn wskazany jest podczas kuracji odchudzających bo usuwa wodę z organizmu, pozostałą po tkance tłuszczowej, w której z kolei zalega zbędny chlorek sodu, odpowiedzialny za obrzęki i nadciśnienie. Jak wcześniej wspomniano morszczyn zwiększa przemianę materii czyli utlenianie tłuszczów i cukrowców.
Komu morszczyn nie jest wskazany ?
Stosowanie morszczynu pęcherzykowatego nie jest zalecane w przypadku nadczynności tarczycy i choroby Gravesa-Basedowa. Aby nie doprowadzić do przedawkowania jodu i nadczynności tarczycy, należy uwzględnić obecność innych źródeł pierwiastka w diecie. Przyjmowanie suplementu przez kobiety ciężarne i karmiące wymaga konsultacji lekarskiej.